پروتز پاي مصنوعي يكي از ارزشمندترين ساخته هاي علم پزشكي مي باشد كه مي تواند به عنوان جايگزيني مناسب براي عضو و اندام قطع شده مورد استفاده قرار گيرد. انسان به دلايل مختلف از قبيل بيماري ديابت، تصادف و آسيب وارد شدن به اندام هاي مختلف ممكن است با مشكل قطع عضو مواجه شود كه فشارهاي روحي زيادي را به همراه خواهد داشت. با طراحي پروتز پاي مصنوعي و انجام تمرين هاي متعدد به منظور آشنايي فرد با نحوه استفاده از آن به مرور مي توان تا حد زيادي با اين قبيل محدوديت ها مقابله كرد. با توجه به تنوع بسيار زياد در اين نوع پروتز، ادونس كلينيك، سازنده انواع پروتز پاي مصنوعي در ادامه نگاهي جامع به اين گروه از اندام مصنوعي خواهد داشت. ويژگي هاي پاي مصنوعي پنجه كربني و پاهاي مصنوعي سبك و ويژگي هاي هر يك را در ادامه بررسي خواهيم كرد.
پاي مصنوعي سبك
يكي از مهم ترين مواردي كه در طراحي و توليد پروتز پاي مصنوعي بايد به آن توجه داشت، شباهت آن به اندام واقعي از نظر شكل ظاهري، وزن و نحوه حركت آن مي باشد. سنگين بودن وزن پروتزها در گذشته مشكلات و محدوديت هاي زيادي را براي افراد به همراه داشت كه باعث ايجاد خستگي در فرد و همچنين آسيب وارد شدن به قسمت قطع نشده اندام ميشد. يكي از اصلي ترين دلايل در وزن سنگين پروتز پاي مصنوعي استفاده از چوب و فلز در فرآيند ساخت بود. برخلاف گذشته، امروزه اغلب افراد ترجيح مي دهند تا پاي مصنوعي سبك را استفاده كنند تا براحتي حركت نموده و در فرد احساس رضايت ايجاد كند و شباهت بيشتري به عضو واقعي آن داشته باشد. استفاده از پليمرهاي متعدد و پرينت سه بعدي زمينه را براي توليد و ساخت پروتز پاي سبك فراهم نموده است.
كاركرد انواع پروتز پاي مصنوعي
پروتز پاي مصنوعي را بر اساس ويژگي هاي مختلف موجود در آنها مي توان گروه بندي كرد. به عنوان مثال، با توجه به محل قرار گيري اين پروتز و محل قطع شدگي پا مي توان آنها را به دو گروه كلي پروتز بالاي زانو و پروتز پاي مصنوعي پايين زانو تقسيم كرد. اجزا و قطعات موجود در اين دو گروه پروتز پا كاملا با هم متفاوت بوده و ساختار آنها منحصر به فرد مي باشد.از زمان قطع عضو تا طراحي و ساخت پروتز براي آن دو نوع كلي پروتز پا براي فرد استفاده ميشود كه عبارتند از:
پروتز موقت
پس از قطع عضو بايد زماني حدودي 3 تا 6 ماه به بدن فرصت داد تا محل زخم ها كاملا بهبود پيدا نموده و تغيير شكل صورت گيرد. پس از اين مدت فرد بايد براي دوره هاي توان بخشي آماده شده و در اين مدت از پروتز موقت استفاده مي كند. استفاده از اين پروتزها در واقع براي آماده سازي فرد و بدن وي به منظور عادت كردن و يادگيري راه رفتن با پروتز دائمي مي باشد. يكي از اصلي ترين تفاوت هاي پروتزهاي موقت با دائمي، استفاده از مواد ارزان براي ساخت آنها مي باشد.
پروتز دائمي
پس از طي كردن مدت زمان 3 تا 6 ماه مقدماتي و آماده شدن فرد براي استفاده از پروتز پا دائمي، پروتزهاي دائمي با مواد گران تر و مقاوم ساخته ميشوند. پروتزهاي دائمي با توجه به عملكرد آنها در ناحيه مچ تنوع زيادي دارند و تا حد امكان تلاش ميشود تا ساختاري مشابه با عضو اصلي قطع شده داشته باشند. در پروتزهاي دائمي، سوكت وجود دارد كه عمل اتصال پروتز به بخش باقيمانده از اندام اصلي فرد را بر عهده دارد. پروتز با مچ پاي ثابت و پاشنه نرم (scach)، پاي الاستيك، پاي تك محوره و چند محروه و پاهاي پاسخ پويا و ميكروپروسسور از جمله پاهاي مصنوعي دائمي هستند كه با توجه به شرايط بدن فرد استفاده ميشوند.
پاي تك محوري و چند محوري
در طراحي پاشنه پا براي پاهاي مصنوعي مي توان آنها را به صورت چند محوري و تك محوري در نظر گرفت. به طوريكه در نوع تك محوري پا توانايي حركت روي سطوح هموار و در جهت بالا و پايين را دارا مي باشد. در مقابل، نوع چند محوري آن در جهت راست و چپ نيز حركت كرده و عملكرد و كاركرد آن روي سطوح ناهموار بهتر است. پاي پروتز تك محور نسبت به چند محور ارزان تر و در برابر پاهاي scach گران تر هستند.
پاي پاسخ پويا
پاي پاسخ پويا از بهترين نمونه هاي پروتز توليد شده براي پروتز پا مي باشد كه انرژي را در حين فعاليت ذخيره و سپس آزاد مي كند. نوع حركت و سرعت پاسخگويي ساق پا و مچ به نحوه حركت در اين نوع پروتز بالا بوده و از مهم ترين نقاط مثبت آن به شمار مي رود. اين نوع پروتز پاي مصنوعي براي افرادي مناسب است كه قصد دارند با سرعت عمل بالاتر مسافت هاي طولاني را طي كنند.
پاي ميكروپروسسور
پاي مصنوعي ميكروپروسسور يا ريزپردازنده يا MPC يكي از بهترين انواع پروتز پا مي باشد كه با كمك سنسورهاي قرار گرفته در مچ پا و دريافت اطلاعات از ساير اندام ها بر اساس الگوريتم هاي مختلف مي تواند واكنش نشان دهد. استفاده از اين نوع پروتز پا باعث ميشود فرد در حين راه رفتن تعادل بهتري داشته و بر روي سطوح مختلف به صورت كاملا طبيعي قدم بردارد
پاي مصنوعي پنجه كربني
توجه به كاهش وزن و سبك بودن پروتزهاي توليد شده براي پا و همچنين افزايش استحكام آنها باعث شد تا فيبرهاي كربني به دنياي توليد پروتز قدم بگذارند. فيبركربني زنجيره اي از اتم هاي كربن مي باشد كه با قدرت و استحكام بسيار بالا به هم متصل بوده و از وزن پاييني برخوردار هستند. تلفيق اتم هاي كربن و مايع و گازهاي ويژه در نهايت باعث شد تا از سال 1966 به مرور در صنايع مختلف و مخصوصا علم پزشكي مورد توجه قرار گيرند. در حال حاضر، پروتز پاي مصنوعي پنجه كربني يكي از بهترين و سبك ترين نوع پروتز توليد شده در دنيا مي باشد كه از انعطاف پذيري بالايي نيز برخوردار مي باشد. قدرت پاي مصنوعي پنجه كربني به اندازه ايست كه اغلب دونده هاي مشهور دنيا كه با مشكل قطع پا مواجه هستند از اين نوع پروتز استفاده مي كنند.
قوي ترين و سبك ترين پاي مصنوعي جهان
علم پزشكي و توليد پروتزهاي مصنوعي مانند تمام علوم ديگر دنيا هر روز در حال تغيير و تحول مي باشد و نمونه بارز آن را مي توان در طراحي قوي ترين و سبك ترين پاي مصنوعي جهان مشاهده كرد. اين پاي مصنوعي كه با مدلسازي پاي بيمار و پرينت سه بعدي توليد شده است Exo-Prosthetic نام دارد. در طراحي و ساخت اين پاي مصنوعي از تيتانيوم متخلخل استفاده شده است.
تنوع در پروتزهاي پاي مصنوعي بسيار زياد بوده و مهم اين است كه پروتزي را انتخاب كنيد كه با شرايط بدن بيمار تناسب داشته باشد. طراحي، قالب گيري و ساخت پروتز پا مطابق با ساختار بدن فرد از مهم ترين گام هايي مي باشد كه بايد به آن توجه ويژه داشت. گروه آرتوز و پروتز سليماني در كلينيك ادونس، توليدكننده و ارائه دهنده انواع كفش هاي طبي و پروتز پاي مصنوعي با بهترين جنس و قيمت مناسب مي باشند.